Online masterclass: ‘De Weg tot Zelfbevrijding’
Module 3:
De Val uit het Paradijs – deel 2: grensoverschrijdend gedrag
Welkom bij module 3 van de online masterclass ‘De Weg tot Zelfbevrijding‘.
Module 3 is de tweede module van het blok De Val uit het Paradijs.
In het blok De Val uit het Paradijs bekijken we vanuit verschillende invalshoeken hoe jij bent vergeten wie je werkelijk bent en hoe je bent gaan geloven in wat je niet bent. Met andere woorden, we bekijken hoe gedachten- en gedragspatronen en emotionele blokkades zijn ontstaan en hoe deze je leven tot op de dag van vandaag regeren.
In deze tweede module laat ik je zien hoe het niet respecteren van de natuurlijke grenzen leidt tot het optrekken van kunstmatige muren. Duze muren lijken je te beschermen, maar in werkelijkheid maken ze je onvrij en stoppen je in een dwangbuis.
De beste aanpak voor deze module:
- bekijk eerst de Video
- lees daarna de Toelichting
- download de Inquiry-vragen
- ga aan de slag met het Thuiswerk
- deel je ervaringen in de ‘De Weg tot Zelfbevrijding (masterclass)’ Facebook groep
Enjoy!
Deze module bevat:
- Intentie zetting
- Een video-uitleg
- Een schriftelijke toelichting
- Formulieren voor thuiswerk
- Links naar bijpassende artikelen
- Sharing
Klik op de tab om naar het desbetreffende onderdeel te gaan.
Wat is jouw intentie voor deze module? En hoe relateert deze intentie aan de intentie voor de hele masterclass?
Intentie zetten
Neem een ontspannen houding aan en haal 3x diep adem, in door je neus en uit door je mond. Op je uitademing laat je alles los wat je NU niet nodig hebt (gedachten, emoties, fysieke signalen) en je laat je lichaam ontspannen.
Ga met je aandacht naar je hart en vraag jezelf: “wat is het allerbelangrijkste wat ik deze module mag bereiken?’ of “wat is het allerbelangrijkste wat mag gebeuren?” of “wat is mijn allerdiepste wens?”
Laat het antwoord niet uit je hoofd komen, maar uit je hart (of een andere plek in je lijf). Met andere woorden: bedenk niet wat jouw intentie is, maar laat de intentie zich ontvouwen. Dat kan zijn in de vorm van een gevoel, een beeld, een woord, een fysieke gewaarwording, een herinnering. Dit antwoord kun je vervolgens verwoorden tot een intentie, waarbij je checkt of de woorden goed voelen.
Deel jouw intentie in de ‘De Weg tot Zelfbevrijding (masterclass)’ Facebook groep.
In deze video beschrijf ik hoe grensoverschrijding plaats vindt en wat daar de gevolgen van zijn.
Natuurlijke grenzen
Het poppetje in afbeelding 3-1 dat ben jij. En om je heen heb je een natuurlijke grens,een natuurlijk gevoel van juiste afstand (de stippellijn).
Een analogie die ik vaak gebruik is de volgende: “als een kat een meter voor me zit en ik doe een stap naar voren, dan doet die kat een stap naar achteren; de kat bepaalt hoe dicht bij ik mag komen”. Ik gebruik hier een kat als voorbeeld, omdat katten door hun eigenzinnigheid deze kwaliteit duidelijker weerspiegelen dan bijvoorbeeld honden.
Ik ga er van uit dat wij mensen geboren zijn met ditzelfde gevoel voor juiste afstand. Deze juiste afstand, of juiste nabijheid, bestaat op:
- fysiek niveau,
- emotioneel niveau,
- mentaal niveau als op
- energetisch niveau.
Op al deze niveaus hebben we een gevoel voor juiste afstand; daar zijn we mee geboren. En ons lijf geeft aan waar deze grens ligt.
* Zie voor dit onderwerp ook het boek ‘Zonder grenzen’ van Ken Wilber (zie tab ‘links’).
Grensoverschrijding
Het is mijn ervaring dat in elke opvoeding grensoverschrijding plaats vindt. Dat gebeurt lang niet altijd bewust; veel mensen weten ook niet wat het effect van hun handelen op een ander is. Deze grensoverschrijding kan klein of groot zijn en het effect op het kind is navenant.
Bij grensoverschrijdend gedrag denken we al snel aan fysiek- of seksueel geweld. Er zijn echter vele vormen van psychisch geweld die vaak niet als zodanig herkend worden, maar die net zo destructief of zelfs destructiever kunnen zijn. Een aantal voorbeelden hiervan:
- ‘omdat het zo hoort’, ‘omdat ik het zeg’, ‘mijn wil is wet’
- ‘je moet je kamer opruimen’, ‘je moet huiswerk maken’ (moeten komt nooit uit het kind zelf en is een vorm van dwang)
- afreageren (snauwen, verwijten, sacrascme, cynisme)
- fysieke en emotionele verwaarlozing (geen of te weinig aandacht geven, bijvoorbeeld teveel op je mobiele telefoon zitten)
- je hiërarchische positie gebruiken om je wil door te drijven (dominantie)
- fysiek of geestelijk afwezig zijn (grensvervaging)
- dwang, veel vormen van straf
- overbeschermend zijn, betuttelen, teveel bemoederen
- pesten, klieren, treiteren, uitschelden, laatdunkendheid, neerbuigendheid
- maar ook: te weinig grenzen stellen (dit is een vorm van emotionele verwaarlozing)
Wat kun je als kind hier tegen doen? Zeker tegenover volwassenen.
Omgaan met emoties
Een model dat ik erg werkbaar vind waar het emoties betreft is de opdeling in de 4 B’s:
- Blij,
- Boos,
- Bedroefd (verdrietig) en
- Bang.
E-motie = E(nergie) in motie (beweging). Emoties zijn in die zin neutraal. Een emotie wordt pas een probleem als je er een labeltje op gaat plakken, als je er een bepaald waarde-oordeel aan hangt.
Elke emotie die je volledig toelaat is in maximaal 2 minuten uitgeraasd. Dat zie je ook bij kleine kinderen: als een kind valt en de knie ligt open, dan is er diep verdriet; de wereld is te klein. Als het verdriet er mag zijn, dan drogen de tranen vanzelf op en het kind gaat weer spelen. Hetzelfde geldt ook voor boosheid, angst en alle andere emoties. De kunst zit ‘m dus in het volledig accepteren en doorleven van emoties, zonder oordeel op die emotie. Dat is de natuurlijke manier van met emoties omgaan.
Emoties kunnen bij kinderen wel heftig zijn; er zit nog geen rem op. En ze kunnen er vaak hulp bij gebruiken om te leren hoe die heftige emoties te doorvoelen. Helaas hebben veel volwassenen zelf niet geleerd om heftige emoties op een constructieve manier te doorleven en wat je zelf niet geleerd hebt kun je ook niet aan je kind doorgeven.
Als emoties onderdrukt worden, dan worden ze destructief: boosheid wordt woede, angst wordt paniek en verdriet wordt zelfmedelijden. De energie stroomt niet meer natuurlijk en gaat zich opstapelen:
- onderdrukte boosheid kan leiden tot woede, exploderen, agressie (fysiek, emotioneel, seksueel), zinloos geweld, ruzie zoeken, kort lontje, passief-agressief gedrag, sarcasme, cynisme, verwijten, onderhuidse spanning, manipulatie, haat, opgefoktheid, zelf-destructief gedrag; boosheid kent vele vermommingen, zoals ongeduld, irritatie of teleurstelling
- onderdrukte verdriet kan leiden tot zelfmedelijden, depressiviteit, melancholie, slachtofferschap, klagen, zielig doen, ‘gerechtvaardigde’ verontwaardiging
- onderdrukte angst kan leiden tot paniek, angststoornissen, vermijdend- of juist overschreeuwend gedrag, conflictvermijding, gebrek aan assertiviteit (ook bij onderdrukte boosheid),suïcidaliteit, auto-mutulatie
“Als je één emotie onderdrukt, onderdruk je ze allemaal.
Als je één van de emoties onderdrukt, gaat het altijd op de een of andere manier ten koste van je levensvreugde.
De signaalfunctie van boosheid
De natuurlijke reactie op grensoverschrijding is boosheid. Als je boos wordt duw je als het ware mensen van je af, oftewel je neemt je eigen ruimte in. In tegenstelling tot veel mensen zie ik boosheid dus niet als negatieve emotie (geen enkele emotie, overigens). In boosheid zit een kracht die je nodig hebt om je grens aan te geven; Jezus gebruikte niet voor niets boosheid om de handelaren de tempel uit te jagen.
Een emotie is van zichzelf neutraal; wat je met die emotie doet is een ander verhaal; in de manier waarop je een emotie uit zit keuzevrijheid). In mijn optiek is de pure emotie zelf niet destructief en wordt hij pas destructief als hij er niet mag zijn of in aangepaste, onderdrukte of verwrongen vorm.
Je grens aangeven
Boosheid is dus de natuurlijke reactie op grensoverschrijding. Boosheid is in onze maatschappij een lastige emotie; slechts weinig mensen weten op een gezonde manier er mee om te gaan. Als kind word je dan ook vaak geleerd dat boosheid niet oké is; ik ben het daar dus niet mee eens. Vanuit het kind bekeken is het volkomen terecht als hij/zij boos wordt, want het kind ervaart een grensoverschrijding.
Als je het kind leert dat zijn/haar boosheid niet oké is, dan gaat het kind twijfelen aan zichzelf: het kind voelt dat zijn/haar grens overschreden wordt en dat het nodig is om dat een halt toe te roepen en vervolgens wordt het verteld dat dat niet oké is. Daar raken kinderen van in de war en ze gaan twijfelen aan hun eigen waarheid. Het kan er ook toe leiden dat het kind het geloof in zijn of haar eigen weerbaarheid kwijt raakt en in een chronisch slachtofferschap schiet.
Een muur bouwen
Als je natuurlijke grensbewaking niet werkt, wat moet je als kind dan? De enige mogelijkheid is om je in jezelf terug te trekken en dan maar een kunstmatige verdedigingsmuur op te bouwen. Wie je werkelijk bent verdwijnt achter de muur en wat je aan de wereld gaat laten zien is een aangepast zelf. Dit kan zelfs zo sterk zijn dat je gaat geloven dat je dat aangepaste gedrag bent, maar dat is dus niet zo. Als mensen zeggen: ‘zo ben ik nou eenmaal’, reageer ik bijna standaard met ‘nee hoor, zo ben je helemaal niet’.
Deze muur kan vele verschillende vormen hebben, zoals:
- pleasen
- stoer doen
- je sterk houden
- mama’s kleine prins spelen of papa’s prinsesje
- assepoester spelen
- altijd voor iedereen klaar staan (behalve voor jezelf)
- geen nee zeggen, je grens niet aangeven
- conflictvermijding
- je voor alles en iedereen verantwoordelijk voelen
- een grote bek geven, agressief zijn
Grensvervaging
Behalve grensoverschrijding is er ook het tegenovergestelde; ik noem dat grensvervaging. Dit zie je met name bij fysiek of geestelijk afwezige ouders. Het kind reikt dan uit en vindt niks en wordt daar onzeker van.
“Kinderen hebben liefde én grenzen nodig.”
Dwangbuis
Dit gedrag is niet vrij; je hebt maar één of twee manieren waarmee je op situaties kunt reageren. Of mensen zitten in één pool, of ze schieten van het ene uiterste in het anderen; beide is onvrij.
Door de grensoverschrijding in je jeugd ga je een aangpast zelf leven en de echte jij zit achter slot en grendel. Je komt vast te zitten in standaardpatronen, die soms kunnen werken maar in veel situaties juist niet adequaat zijn. Het maakt je onvrij om jezelf te zijn. De vrije onbegrensde en overvloedige jij raakt ingesloten en je gaat geloven in een ‘beperkt jij’.
Deze chronische patronen ga je vervolgens in je volwassen leven uitleven (relaties zijn hier een populaire proeftuin voor), todat je er helemaal in vast loopt; pas dan ben je klaar om je er van te bevrijden.
Dowload de inquiry-vragen en bewaar het, met de uitwerkingen, in je werkmap.
- Voeg je intentie voor deze module toe aan je werkmap en evalueer dit doel aan het eind van de module.
- Voeg de inquiry-vragen en de bijbehorende uitwerkingen toe aan je werkmap
- Geef op creatieve wijze vorm aan hoe jij jezelf hebt afgeschermd en welke prijs je daarvoor betaalt
Ken Wilber – Zonder grenzen, ISBN 90-6350-025-4, Uitgeverij Karnak, 1983
Deel je ervaringen in de ‘De Weg tot Zelfbevrijding (masterclass)’ Facebook groep.